Salat

Koran is ons compass

https://quran.com/al-isra/12

"..En Wij (Allah) hebben alles volledig uitgelegd."

 

Als Moslim die het woord van Zijn Allah erkent, bestudeert, eert en gehoorzaamt en dus waarde geeft,  houdt voor mij persoonlijk in dat ik ook alleen Koran aanhang. Als jij dit niet kunt begrijpen, kan ik jou niet begrijpen. Vooral omdat Koran dit punt zeer helder maakt.

 

Als we Salat bestuderen in Koran, dan vinden we geen kant-en-klare kwestie. Maar dat is het probleem niet. Dit heeft te maken met het feit dat soms sommige woorden op verschillende manieren worden gebruikt door Allah, in verschillende contexten en dus met verschillende betekenissen.

Het is daarom aan ons om altijd de context goed te bestuderen en patronen, vergelijken van het gebruik van het woord in verschillende verzen en incha Allah , vinden we een antwoord. en als we geen antwoord vinden dan ligt het aan ons.

Het onderstaande is mijn conclusie en is niet DE waarheid want dat kent alleen Allah. 

 

Onder de Moslims bestaan er verschillende groepen en deze groepen kijken ieder op eigen manier naar wat Salat is .

A. Er is een groep die zegt: Salat is het fysiek gebed ritueel, dat verricht je 5x per dag en kent dus 5 tijdstippen.

    De Shia variant is dat ze soms 2 gebeden bij elkaar voegen (Duhr en Asr en / of Maghreb en Isha) en dat resulteert in nog altijd 5 gebeden per dag

    maar in plaats van 5 tijdstippen, worden het er 3 tijdstippen. 

B. Er is een groep die zegt: Salat is het fysiek gebed ritueel , dat verricht je 3x per dag en kent dus 3 tijdstippen.

C. Er is een groep die zegt: Salat is het fysiek gebed ritueel, dat verricht je 2x per dag en kent dus 2 tijdstippen.

D. Er is een groep die zegt : Salat is het fysiek gebed ritueel en dat verricht je 1x per dag en kent dus 1 tijdstip.

E. Er is een groep die zegt: Salat is GEEN fysiek gebed en moet begrepen worden als een spiritueel concept, namelijk overgave aan Allah middels  

    Koran

F. Er is een groep die zegt: Salat is GEEN fysiek gebed en moet vertaald worden als de tijden waarop je bij elkaar komt om Koran te bestuderen.

 

Ik zal hierna een zoveel mogelijk beknopt samenvatting geven van A t/m F. Dat wil niet zeggen dat ik dit steun, maar het is meer in kader van studie en volledigheid. Laat iedereen voor zichzelf bepalen.

 

A. Er is een groep die zegt: Salat is het fysiek gebed ritueel, dat verricht je 5x per dag en kent dus 5 / 3 tijdstippen.

 Sunnieten:

bekijk de tegenstrijdigheid in Sunna https://www.youtube.com/watch?v=o4ezAFK-qhA&t=322s we zien op verschillende momenten in deze video hoe Sunna Moslims dezelfde Koran op 2 manieren uitleggen (zelfde verzen die toen 2 gebeden uitleggen, diezelfde verzen zijn nu 5 gebeden, uit wanhoop om de 5 gebeden toch uit koran te halen). 

de 5 gebeden zijn geopenbaard aan de profeet tijdens zijn reis naar de hemel en specifiek door de "joodse" met een knipoog naar deze video

bijvoorbeeld https://www.youtube.com/watch?v=Ugmj_vbNTpg 

profeet Mozes. Dit kan niet waar zijn want Koran spreekt dit tegen. Lees https://quran.com/al-isra/93 

Als het gaat om Koran verzen als bron? https://quran.com/hud/114 . Hier vinden we 3 momenten. Waar halen ze de overige 2 gebeden? Dit is het probleem bij deze leer. Hiervoor beroepen ze zich op: https://quran.com/al-isra/78 

Wat dit niet acceptabel maakt? deze vers is zeer algemeen en scheidt de gebeden niet uit elkaar maar spreekt in hele dagdelen en wat Sunna doet is deze vers / deze dagdelen zelf invullen met gebedsnamen die we niet vinden in Koran. Namelijk de Duhr en Maghreb. Waarom stel ik dit als harde eis? Omdat Allah elders, geboden wel specifiek een naam heeft gegeven. lees: https://quran.com/an-nur/58 Hier benoemt Allah Salat van de Fajr en van Isha. en Allah laat ons lezen dat Hij helder de middag overslaat als het om bidden gaat en geeft de middag een ander doel; namelijk in privé toestand uitrusten (schaars gekleed slapen bijvoorbeeld). Hierbij komt dat we lezen in Koran dat Allah de dag, zolang er daglicht is zeg maar,                          ook een ander doel heeft gegeven, namelijk aan het werk gaan. lees: https://quran.com/73?startingVerse=6 en vers 7.

Een ander bron binnen Sunna Islam die de 5 gebeden zou ondersteunen, is de ideologie dat het gebed van de profeet onveranderd is geërfd door de Moslims. Maar op deze pagina heb ik uitgelegd, met bronnen, waarom dit niet waar is, volgens dezelfde

Sunna leer. Lees https://www.fitraa.nl/22-de-salat-het-gebed-koran-vs-sunna-boeken

en hier hoor je een pijnlijk Sunni student telefoongesprek met een Egyptische dame die hem aanspreekt over de invulling maar helaas, hij neemt dan een intimiderende toon, ietwat neerbuigende toon en zij trekt zich terug. Zie deze video https://www.youtube.com/watch?v=RWv9Dmb40No&t=10s

De dame zegt correct dat Koran maar 3 Salats benoemt maar hij wordt wat agressief en neerbuigend in zijn toon en intimideert haar helaas.

 

Shia-Moslims:

In deze kwestie gebruiken Shia Moslims ook de bronnen van de Sunna. Dat maakt dat ik ze niet serieus kan nemen, zeker omdat Shia JUIST Shia is omdat ze zich afzetten tegen de Sunna leer OMDAT Shia van mening is dat Sunna bronnen onbetrouwbaar zijn en een ander Islam schetsen dan wat daadwerkelijk gepraktiseerd is door de profeet.  Zo beroepen de Shia zich op Hadith 705 in Sahih Muslim, Boek 6 om gebeden samen te voegen.

en daarnaast ook op Shia bronnen zoals deze https://thaqalayn.net/hadith/3/4/9/1?utm_source=chatgpt.com waarbij de profeet gebeden samen zou hebben gevoegd. en als het gaat om Koran verzen in deze kwestie?

Lees https://quran.com/hud/114  Sjiieten zeggen: dit vers omvat ochtend (Fajr), middag + namiddag (Dhuhr + ‘Asr), en zonsondergang + nacht (Maghrib + ‘Isha). Wat ik persoonlijk vind is dat Shia hier enorm veel ruimte heeft genomen, net als de Sunni, om in te vullen en gebeden met namen wat we niet vinden in Koran. Dus ook hierbij geldt; wat ik hier boen heb gezegd, onder kopje ' Sunnieten '

en daarnaast beroepen zij zich op deze Koran vers. lees : https://quran.com/al-isra/78 en volledig uit eigen invulling is deze uitleg gegeven:

" Verricht de gebeden van de middag tot de duisternis van de nacht en reciteer de Koran in de vroege ochtend. Waarlijk de recitatie van de Koran in de vroege ochtend wordt altijd gadegeslagen (door Engelen)." 

Middag = Duhr en Asr

Duisternis van de nacht = Maghreb en Isha

Koran in de vroege ochtend = Fajr

En dus mogen Shia Moslims of 5 gebeden elk op eigen tijdstip bidden of samen voegen en volstaan met 3 tijdstippen.

Wederom, eigen invulling, wat niet concreet te toetsen is aan wat er in Koran staat. Allah weet het beste. Wat uit Sunna, wat uit Shia en wat uit Koran. volledig niet meer serieus te nemen op deze manier. 

Hier een YouTube video van een Shia geleerde die bevestigt wat ik hier eerder heb benoemd wat Shia aangaat:

https://www.youtube.com/watch?v=_A7NClyxj2c

 

B. Er is een groep die zegt: Salat is het fysiek gebed ritueel , dat verricht je 3x per dag en kent dus 3 tijdstippen.

Tenzij we gaan grijpen naar Sunna of Shia/Sunna bronnen, maar in Koran zal je als Moslim niet vinden dat Allah ons 5 gebeden geeft en je zal ook niet vinden dat Allah 5 gebeden geeft en deze ook namen geeft en je zal niet vinden dat Allah 5 gebeden geeft met naam en 5 tijdstippen.

Dus wat niet in Koran staat en toch gepraktiseerd wordt door Moslims is een enorm groot risico. Zeker gelet op wat we zover hebben ontdekt over Sunna en Shia (zie mijn YouTube kanaal: https://www.youtube.com/@Fitraa )

Wat we vinden in Koran is een verdeling in 3 stukjes. 

Lees https://quran.com/an-nur/58 Hier vinden we: Fajr als Salat en we vinden Isha als Salat. beide in 1 en zelfde vers. Wat let Allah om ook de tussenliggende gebeden hier te specificeren?  En aangezien Allah ons hier 2 gebeden geeft met namen, zijn we getraind om nu te zoeken naar andere gebeden die dan ook een naam moeten hebben. En wat we vinden is ? lees https://quran.com/al-muzzammil en lees https://quran.com/al-muzzammil  Dus wat we vooral vinden in Koran? 3 tijdstippen. Begin van de dag, einde van de dag, nacht (bepaal zelf wanneer je tijdens de nacht jouw gebedsmoment neemt). In deze vers https://quran.com/73?startingVerse=20 lezen we helder dat we hier te maken hebben met een opdracht gelinkt aan het aanbidden van Allah. 

Hierbij komt dat Koran ons een vers geeft wat ontkent dat we gedurende de dag officieel van Allah een gebed of meer hebben gekregen daar Allah in Koran zegt dat we gedurende de dag andere bezigheden zullen hebben (ook de profeet). lees deze vers die in dezelfde hoofdstuk voorkomt

https://quran.com/73?startingVerse=7 

Aan de hand van vers https://quran.com/an-nur/58 concluderen wij (zoals dat er zo staat in Koran) dat er gedurende de dag geen gebeden plaats vinden en Allah weet het beste. Dus wat blijft dan over? de nacht en we zien dat er tijdens de nacht OOK wat vermeldt wordt over bidden.

lees https://quran.com/73?startingVerse=7 

Dus we hebben zover VANUIT KORAN, het volgende:

Begin van de dag: Fajr. Lees  https://quran.com/an-nur/58 "...voor ``fair gebed......"

Gedurende de dag zijn er geen gebeden.

Lees https://quran.com/73?startingVerse=7 " Waarlijk, jij bent overdag belast met vele aangelegenheden."De Engelse vertaling noemt het zelfs : ".... aardse aangelegenheden"  en we lezen in deze vers https://quran.com/73?startingVerse=20 wederom een bevestiging dat Allah ons overdag niet wil belasten met een spiritueel ritueel en Allah weet het beste (Allah toont begrip voor mensen die ziek zijn enz. en dus niet goed of niet lang s nachts kunnen bidden en geeft daarbij ook begrip voor mensen die de volgende dag moeten werken!!) 

en terug naar Nur vers 58. Lees https://quran.com/an-nur/58 ".....voor het Fajrgebed, en voor de middagrust, en na het ‘Isjaa’- gebed.." Let op: de vers gaat over privé tijden van een ieder wanneer je woont met meerdere mensen in een zelfde huis. 

Einde van de dag: Isha . Lees https://quran.com/24?startingVerse=58 "...voor het ochtendgebed, en voor de middagrust, en na het ‘Isjaa’- gebed"

' s Nachts: (hierbij is het cruciaal om de nacht vanuit Koran te definiëren). Lees https://quran.com/73?startingVerse=2 t/m vers 4

en lees https://quran.com/73?startingVerse=20 

deze 3 tijdstippen komen nogmaals terug in Koran zoals in deze vers. Lees : https://quran.com/hud/114 

" En verricht het gebed aan de twee uiteinden van de dag en gedurende de eerste uren van de nacht" zegt zelfs de vertaling.

Om dit met nog meer zekerheid te weten, kijken we naar deze vers waarin Allah ons vertelt dat we overdag moeten vasten. En dan zien we dat de dag begint pas met het eerste licht: https://quran.com/al-baqarah/187 en we lezen in deze vers dat Isha het einde is van de dag. Lees

https://quran.com/yusuf/16 . Isha komt van het woord : Ashoo . lees: https://www.almaany.com/quran-b/ب%D9%90الْعَش%D9%90ي%D9%90%D9%91/ en voor wie geen Arabisch kan lezen. Een voorbeeld wat ik uit deze selectie haal:

https://quran.com/38?startingVerse=31 in deze vers wordt de Ashia vertaald als namiddag, dus nog binnen de dag. Een ander voorbeeld uit deze selectie? https://quran.com/sad/18 " Waarlijk, Wij maakten de bergen dienstbaar, die met hem de Glorie van Allah prezen in de avond en in de ochtend." alleen wat je ziet in deze vers is 'Ochtend' en vaak werkt het zo dat we dan een tegenovergestelde vinden in dit soort verzen en gelet op het eerdere verhaal / uitleg, kunnen we gerust zeggen dat de juiste vertaling hier had moeten zijn Einde van de dag (hoewel avond geen nacht is maar ook geen dag maar een overgang). In Koran is Ashia altijd de tegenovergestelde van het begin van de dag. Lees nogmaals hier in het Arabisch zodat je dat snapt (de vertaling gebruikt namelijk allerlei misleidende termen). Lees https://www.almaany.com/quran-b/ب%D9%90الْعَش%D9%90ي%D9%90%D9%91/

En als we dan deze vers lezen https://quran.com/al-isra/78 en we hebben de Tadbir gedaan en Koran in zijn totaliteit gelezen en zeker als het gaat om dit onderwerp van de Salat, wat meer ons best gedaan, dan kunnen we deze vers nu beter snappen en beter weten hoe we het als een puzzelstuk waar moeten zetten in het geheel en Allah weet het beste. Lees https://quran.com/al-isra/78

"Verricht de gebeden van de middag tot de duisternis van de nacht en reciteer de Koran in de vroege ochtend. Waarlijk de recitatie van de Koran in de vroege ochtend wordt altijd gadegeslagen (door Engelen)." De vertaling hier gebruikt heel andere termen en totaal niet de sfeer die we vinden in deze vers in Koran in het Arabisch. dus ik moet hem helaas zelf vertalen hier (en dat misvertaling geldt eigenlijk voor alle vertaalde kranen helaas)

Maar wat ik lees in het Arabisch is ongeveer zoiets en Allah weet het beste

https://quran.com/al-isra/78 

1.  verricht het gebed als de zon nog ondergaat (dus niet nadat de zon onder is)

2.  En dan weer bidden vanaf het moment dat de ZON al ondergegaan is en het donkerte in voldoende mate er al is. 

   Ghasak Al Layly. Wat is dat? hoor https://www.youtube.com/watch?v=pHYEF1i3Vjg vanaf 1:41 minuten. Ghasak van de nacht is als de nacht begint

   Dus de zon die ondergaat en de nacht die begint, dit zijn 2 processen minstens, 2 verschillende tijdstippen en dus moeten we ze uit elkaar halen

   dicteert logica ons. Want Allah doet dat ook hier en Allah weet het beste. Benoemt de verschillende eigenschappen van tijd. 

   Lees deze vers https://quran.com/113?startingVerse=3 " En tegen het kwaad van de duisternis wanneer deze zich verspreid." 

   Dus we noemen de nacht, nacht vanaf het moment dat donkerte er al is, als de nacht zichzelf nog aan het uitrollen / verspreiden is. Allah weet het

   beste.

3. reciteer de Koran in de Fajr. 

Dus we hebben, begin van de dag (Fajr), einde van de dag (als de zon begint onder te gaan) en dan nacht (afwachten tot nadat de zon onder is gegaan). en Allah weet het beste. en wat doen we tussendoor, gedurende de dag? vergeten we Allah? mijn conclusie en begrip is dat we gedurende de dag nog altijd aan Allah denken en Allah gedenken en dat dit iets is wat we ook niet moeten vergeten vandaar dat Allah ons eraan herinnert in deze vers. Lees https://quran.com/al-baqarah/238 juist omdat de dag, met alles wat het met zich mee brengt, drukte op het werk, afleidingen, contacten en vermoeidheid en ren van rechts naar links en doe van alles, soms kan resulteren in het vergeten van gedenken van Allah.

lees https://quran.com/an-nisa/103 en Allah weet het beste.

 

Dus overdag gaan we eruit om te zoeken naar manieren om te overleven en onszelf te kunnen onderhouden, de mede mens te helpen en goed te doen daar buiten, in de wereld. Dus leert Allah dat we kracht halen uit het aanbidden van Hem voordat we aan deze terugkerende taak beginnen.

https://quran.com/al-baqarah/45 en https://quran.com/al-baqarah/153 , zoek jouw kracht in het aanbidden van Allah voordat je aan jouw taken begint en Allah weet het beste.

Door deze uitleg, komen C, D, E en F te vervallen. waarom? C en D spreken over 2 of 1 gebed en we hebben nu gezien, in mijn optiek, dat dit absoluut uitgesloten is en Allah weet het beste. Waarom vervalt E en F? omdat dit zou inhouden dat Allah ons beperkt in het gedenken van Hem en het lezen van Zijn woorden. Daarbij, F geeft maar 1 definitie aan Salat en dat gaat in tegen wat we vinden in Koran.  Lees https://quran.com/87?startingVerse=14 en vers 15. Salat hier is Allah gedenken. lees ook https://quran.com/ali-imran/191 

En een ander bewijs uit Koran dat we te maken hebben met verschillende definities van Salat is deze vers. Lees 

https://quran.com/74?startingVerse=42 t/m vers 47. Dit zijn mensen die niet in Allah hebben geloofd, dus ook al zouden ze Koran hebben gelezen (of gebeden) (en dus Salat hebben verricht conform F) dan zou dat niet genoeg zijn geweest, want daarnaast geloven ze niet in de dag des oordeel / hiernamaals. Snap je dit? Salat is geloven dat je verbonden bent met Allah en daar NOOIT vanaf kunt komen, ook al geloof je er niet. Want deze eeuwig verbinding trekt jou terug naar Allah op verschillende manieren en als je niet in Allah hebt geloofd, dan word je teruggetrokken op een zeer pijnlijk manier, als het ware en Allah weet het beste. Lees dit ook in 107:4 lees https://quran.com/107?startingVerse=4 . Zou Allah ons zo erg straffen omdat we even geen Koran hebben gelezen of gebed niet een keer op tijd hebben verricht net zo hard als https://quran.com/adh-dhariyat/60 ?

 

en de Moslims die niet in Salat geloven omdat ze specifiek vallen over het werkwoord ' A9im'  wordt niet alleen gebruikt voor Salat maar ook voor Deen, die zijn appels met peren aan het vergelijken hier. Nogmaals, moment dat Allah tijdstippen geeft, die zodanig en zo letterlijk vertaald moeten worden, aangezien er dag en nacht en daglicht en zon erbij gehaald wordt, kan je niet zeggen dat dit allemaal metaforen zijn voor een spiritueel verbinding met Allah middels Koran. Het spijt mij zeer maar dan zie ik jou als een zeer simpel hoofd wat appels met peren vergelijkt nogmaals, ik zie een wanhopig poging hier wat niet te verdedigen is. 

 

Hoe doen we de Salat?

eerst de gusuul / wassing / reiniging :

https://quran.com/an-nisa/43 

https://quran.com/al-maidah/6

 

en dan? .

Als we concluderen dat er een fysiek gebed moet zijn in Koran en Allah weet het beste, dan zouden we in Koran moeten vinden hoe we dit moeten doen.

Lees https://quran.com/an-nisa/102

In deze versie is het mogelijk dat we hier lezen over een fysiek gebed. Hierbij lezen we dat de profeet de Moslims die bij hem waren moest verdelen in meerdere subgroepen. Zodat er telekens een groep met de profeet kan bidden terwijl de ander de wacht hield en Allah weet het beste. En als deze vers gaat over en fysiek gebed dan lezen we hier ook dat we beginnen met staan en eindigen met het hoofd op de grond (sojod).

Waarbij de profeet nog altijd achter blijft om het gebed voor uiteindelijk alle groepen te leiden en Allah weet het beste.

In deze versie lezen we niets over het groenten van rechts en links (en dus ook geen handen op de buik of op de borst enz.) Als het leggen van jouw handen op de borst / buik prettig is voor jou, dan is dat een persoonlijk voorkeur en Allah weet het beste.

Ook vinden we niets over de Raka'at (buigen). Dus het gebed volgens deze vers, gaat in Sajdaat lees https://quran.com/az-zumar/9 en Allah weet het beste.

Salat in Koran is om Allah te gedenken.

lees https://quran.com/taha/14

lees https://quran.com/62?startingVerse=9 

Dus het (hoofd)doel van Salat is Allah gedenken. Onszelf aan Allah herinneren. en daarmee ons ziel voeden en dus onszelf opladen.

en dat doen we middels Koran. lees https://quran.com/al-hijr/9 De term die Allah hier gebruikt als titel voor Koran is tevens ook de term die Allah gebruikt in de vorige 2 verzen waarin we Salat vinden als herinnering aan Allah. en Allah weet het beste.

De stappen die hierbij horen, samengevat:

1. was jezelf (afhankelijk van jouw situatie, zie hier welk wassing)

https://quran.com/al-maidah/6

https://quran.com/nl/de-vrouwen/43

2. Sta rechtop, neem afstand van het kwade, van Satan en zoek toenadering bij bij Allah

https://quran.com/4?startingVerse=102 

https://quran.com/an-nahl/98 

https://quran.com/az-zumar/9 

3. wees 100% zeker dat je niet onder invloed bent van heftig emoties, medicatie, verdovende middelen enz. 

    alles wat kan maken dat je er niet of niet helemaal bij bent lichamelijk en geestelijk, scherp en in het moment, hier en nu!

https://quran.com/nl/de-vrouwen/43

4. Begin koran te lezen 

https://quran.com/3?startingVerse=113  Yatloen lees referenties hier in het arabisch https://www.almaany.com/quran-b/يَتْلُونَهُ/ 

zoveel als dat je kunt, zonder jezelf uit te putten. doe wat je doet zolang je het nog met energie en aandacht doet en stop zodra het voelt als last.

Dus lees binnen jouw energie grens en Allah weet het beste (anders zal jouw vermoeidheid werken als afleiding, dus niet meer scherp)

lees https://quran.com/al-muzzammil/20 

5. sluit af met Sajda

https://quran.com/al-maidah/6 

https://quran.com/az-zumar/9

 

Tijdens de Sajda, jouw voorhoofd / of kin op de grond lees https://quran.com/17?startingVerse=109

en lees dan hoe dit vertaald wordt, zelfde woord, elders : https://quran.com/ya-sin/8 

, maak je contact met Allah middels Tasbih.

en wat zeg je als Tasbih? lees https://quran.com/taha/130 

lees https://quran.com/al-isra/93 Tasbih is wat we daadwerkelijk ook zo zeggen met daarachter aan aanvullend lof naar Allah of dua

lees https://quran.com/43?startingVerse=13 waarbij Allah ons leert dat we Subhana ook echt moeten zeggen. en dan erachter aan lof naar Allah of dua. meer referenties? lees https://www.almaany.com/quran-b/سُبْحَانَ/ 

de kortste Tasbih is lees https://quran.com/yunus/10 Subhanaka Allahum.  of deze https://quran.com/an-naml/8

of Sabih door te zeggen: Al Hamdu Li' Allah lees https://quran.com/2?startingVerse=30 

lees voor meer referenties (verzen waarin Allah ons direct leert hoe we Tasbih doen) en Allah weet het beste. lees https://www.almaany.com/quran-b/نُسَب%D9%90%D9%91حَكَ/ 

Tijdens de Sajda doen we de Tasbih met daar achteraan lof naar Allah of Dua. Let op: Allah leert ons in Koran dua's. Dus hoe mooier dat je deze gebruikt dan dat je zelf wat verzint (wat mag) en Allah weet het beste. Voorbeelden van Dua uit Koran?

lees https://www.almaany.com/quran-b/رَبَ%D9%91نَا/ 

voorbeeld met een Nederlandse vertaling? lees https://quran.com/3?startingVerse=8 

 

Als je klaar bent, blijf je zitten en lees je , studeer je, bestudeer je, denk je over meer, koran verzen die je voor jezelf kunt lezen, als je nog tijd en energie hebt. 

lees https://quran.com/sad/29

lees https://quran.com/ali-imran/191 

 

wat doen we met vingers bewegen , tashahud, en Ibrahim zegenen enz.? niets. Koran erkent dit niet en benoemt dit niet als onderdeel van Salat. en Allah weet het beste. evenals de 5 gebeden tijden. .

 

 

 

Maak jouw eigen website met JouwWeb